Bàn tay rám nắng và linh hồn mắm quê

Những buổi chiều thành phố chợt đổ mưa, tôi hay đứng bên cửa sổ nhìn ra con hẻm ướt sũng, mà nhớ lạ lùng mùi mắm ruốc cháy sả ớt trong căn bếp nhỏ ngày xưa. Mấy đứa bạn tôi ở đây nghe tới mắm là nhăn mặt, tụi nó không hiểu sao tôi có thể ăn một thứ "nặng mùi" vậy mà vẫn nhớ, vẫn thèm như nhớ má mình. Ờ, thiệt tình, cái mùi ấy nó nồng, mà lại gợi cái ấm áp yên bình.

1. Chiều quê trong ký ức

Nhà tôi hồi đó lợp mái tôn, vách thì chắp vá mấy tấm ván. Trời mà mưa dầm là nước tạt vô ướt hết góc nhà, vậy mà tôi mê nhất mấy bữa mưa. Ngồi bó gối bên bếp, nghe tiếng lửa rôm rốp, má tôi ngồi đó, tay cầm cái chảo nhôm đen sạm, xào mắm ruốc với sả ớt. Cái mùi thơm nó bốc lên, át luôn tiếng mưa gõ lóc cóc trên mái.

“Ăn đi con, mắm ruốc má làm hôm bữa, còn thơm lắm nghe,” má cười, đưa cho tôi chén cơm nóng hổi. Cơm trắng, mắm ruốc xào, thêm vài lát dưa leo, chấm miếng rau luộc – trời ơi, ngon hơn sơn hào hải vị nào ngoài kia.

Có bận tôi hỏi má, sao cứ phải làm mắm cực vậy, ngoài chợ thiếu gì. Má tôi chỉ cười: “Mắm người ta bán cũng được, mà mắm tay má làm mới ra hồn quê mình chớ con.”



2. Mắm, vị mặn tình thương

Nhà nghèo, bữa cơm đâu có gì sang. Có con cá nục kho, dĩa rau luộc, dĩa mắm nêm chan chan vô cơm là ấm bụng rồi. Tôi còn nhớ hoài hũ mắm nêm đặt trên kệ bếp, mỗi lần mở ra là mùi lên nồng nàn, ai không quen thì nhăn mặt, còn tôi thì… cứ hít lấy hít để.

“Con nít giờ lạ ghê, ăn mắm ruốc mà ghiền luôn,” má tôi hay nói vậy, mỗi lần thấy tôi vét sạch chén. Hồi ấy, tôi đâu biết ngoài kia người ta gọi mấy món mắm này là “đặc sản”. Với tôi, nó chỉ là hơi thở của má, là vị bàn tay rám nắng của bà.

3. Chuyện bữa cơm quê, có khi vui, có khi buồn

Có hôm trời mưa to, mái tôn dột tứ tung, má tôi kê cái thau hứng nước rồi vẫn ngồi đó, tay quệt mồ hôi, tay thì giã mắm kho trong cối đá. Tôi đứng bên, hỏi: “Má mệt hông?”

Má lắc đầu: “Cực gì đâu, mắm này mai đem biếu dì Năm, bữa trước bả khen ‘Mắm chị làm ăn với cơm nguội mà ngon lắm’. Vậy là má lại vui, cực mấy cũng làm.”

Nhớ hồi Tết, bếp nhà tôi thơm phức mùi mắm xào sả ớt, mắm kho, rồi nước mắm cá cơm phơi ngoài sân. Cả xóm đi ngang cũng hít hà: “Nhà bà Ba có tay làm mắm thiệt, thơm gì đâu.” Có khi tôi đi học về, còn nghe bạn tôi xì xào: “Nhà nó làm mắm, hôi muốn chết!” Nhưng tôi chẳng giận, vì tôi biết, cái mùi đó là mùi nhà tôi, mùi của giọt mồ hôi má tôi, mùi của những tháng ngày chắt chiu, dành dụm từng chút tình quê.

4. Thời gian trôi, vị mắm vẫn đậm

Rồi tôi lớn lên, đi học xa, đi làm ở thành phố. Cái tủ lạnh chung trọ bao giờ cũng có sẵn hũ mắm ruốc nhỏ má gửi lên, gói kỹ bằng mấy lớp bọc nilon mà vẫn nghe mùi lan nhẹ. Bạn cùng phòng có đứa cằn nhằn: “Trời đất ơi, bỏ thứ gì thúi vậy vô tủ!”

Tôi chỉ cười: “Thúi gì, ngon vậy mà!”

Nhiều bữa tan ca muộn, ghé quán cơm bụi, nhìn mấy món ê hề mà bụng vẫn nhớ dĩa mắm ruốc chưng trứng của má. Nhớ tô mắm nêm pha chua ngọt, chan vô dĩa bún, ăn tới đâu mồ hôi vã tới đó mà ngon gì đâu.

5. Bàn tay rám nắng và hương mắm không quên

Mấy đợt về quê, tôi hay sà vô bếp, ngồi chồm hổm nhìn má xắt sả, giã ớt, pha mắm. Bàn tay má gầy hơn xưa, nhưng nắng vẫn rám đều, ngón tay vàng vàng mùi mắm. Má chép miệng: “Giờ người ta ăn sướng hơn xưa nhiều, chớ ngày trước, con cá con tôm còn phải chia phần, mắm là để dành. Mắm nuôi mình, mắm giữ nhà.”

Nghe má nói vậy, tôi hiểu ra, mắm không chỉ để ăn. Mắm là cái cớ để má tôi giữ lửa bếp, giữ mùi khói ám vô vách lá, để tôi đi đâu cũng nhớ quay về. Mắm cũng là thứ để má tôi gửi gắm nỗi thương, gói ghém chút quê cho tôi mang lên phố.

6. Một bữa cơm quê đủ đầy ký ức

Có lần tôi dắt mấy đứa bạn thành phố về quê. Tụi nó ngại món mắm lắm, cứ hỏi: “Ăn được hông trời?”

Má tôi nghe vậy, cười hiền: “Ăn thử đi con, mắm má làm hồi Tết đó, còn thơm lắm nghen.”

Ban đầu tụi nó ăn rón rén, lát sau chấm rau luộc, trộn cơm, xào thịt ba chỉ… thì ai cũng gật gù. Một đứa nói: “Cái mùi tưởng khó ăn mà ngon lạ. Ăn vô nghe… ấm lòng.”

Tôi nhìn tụi nó vừa ăn vừa xuýt xoa, tự nhiên thấy lòng mình nhẹ tênh. Vậy là mùi mắm quê tôi đâu chỉ cho tôi, mà cũng kịp gieo chút tình quê cho ai còn bỡ ngỡ.

7. Những hũ mắm gửi gắm tình thương

Hồi má tôi yếu, bà vẫn ráng làm mắm. Bà sợ tôi ăn mắm chợ không ngon, sợ tôi nhớ quê mà không có miếng mắm nào để hít hà. Bà hay dặn: “Bữa nào thèm, con nói má gửi lên, đừng có mua ngoài. Mắm tay má làm, sạch sẽ, thơm phức.”

Tôi xách mấy hũ mắm lên xe khách, ai ngồi gần cũng chun mũi, nhưng tôi chẳng buồn. Cái mùi mắm ấy, nó quện chặt mùi khói bếp, mùi rơm rạ, mùi bàn tay rám nắng mà tôi thương.

8. Lời má dặn và món quà quê chưa bao giờ vơi

Hồi má còn khỏe, bà hay ngồi dựa lưng vô cột, nói chuyện với tôi: “Mai mốt có vợ, con cũng phải chỉ bả làm mắm, làm cho con ăn. Chứ mấy món này, chợ búa sao ngon bằng tay nhà.”

Má ơi, giờ má không còn ngồi đó nữa. Nhưng mắm má làm, tôi vẫn giữ. Tôi tập làm lại, tay vụng về mà cứ ráng, vì tôi sợ bữa cơm không còn mùi mắm, sợ ký ức quê quắt quay mà không biết bấu víu vô đâu. Tôi sợ quên mất bàn tay rám nắng của má, quên mất linh hồn mắm quê đã nuôi tôi lớn.

9. Ai xa quê, hẳn sẽ hiểu

Tôi không biết ai sẽ đọc những dòng này. Có lẽ là một đứa con xa quê như tôi, hay ai đó chưa từng biết tới món mắm dân dã. Nhưng tôi tin, nếu ai đã từng ngồi bên mâm cơm quê, bên chén mắm nêm, mắm ruốc, nghe má nói: “Ăn đi con, mắm này má làm đó,” thì sẽ hiểu lòng tôi lúc này.

Vì mắm không chỉ là món ăn, mắm là chút hồn của làng, là tình thương chắt từ giọt mồ hôi rám nắng, là lời má dặn, là mùi khói bếp ám vào tuổi thơ. Xa quê, nghe mùi mắm, nước mắt nhiều khi cũng chực trào.



10. Một lời nhắn gửi, cho ai còn thương mùi mắm quê

Đêm nay trời thành phố lất phất mưa, tôi tự tay mở hũ mắm ruốc, xào miếng sả ớt, chan vô chén cơm trắng. Mùi bếp xưa ùa về. Tôi nghe như giọng má, khàn khàn mà ấm: “Ăn đi con, mắm má làm đó.”

Nếu ai xa quê, hay đơn giản là nhớ vị mắm quê, nhớ bữa cơm nghèo mà đậm tình, cứ ghé tìm chút mắm mà an lòng.

Ai thèm mắm, nhớ ghé Shopee: shopee.vn/huongtrungfood hay vô coi ở huongtrung.vn nghen. Má tui cũng hay coi Facebook facebook.com/nuocmamhuongtrung để xem tụi nhỏ nấu món gì lạ lạ với mắm. Còn hết mắm đột xuất thì cứ gọi liền: ☎ 0853721033 – nghe giọng thân quen mà ấm lòng liền.

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Hình ảnh
  Mắm ruốc kho quẹt – Vị yêu thương của bữa cơm nghèo Trong ký ức của bao thế hệ người Việt, đặc biệt là những ai lớn lên ở miền Trung, hình ảnh nồi cơm nóng bên cạnh chén mắm ruốc kho quẹt luôn gợi nhớ đến những ngày tháng khó khăn nhưng đong đầy yêu thương. Khi chẳng có thịt cá, khi gian bếp chỉ còn vài nguyên liệu dân dã, thì mắm ruốc kho quẹt chính là vị cứu tinh, làm tròn đầy bữa ăn giản dị nhưng ấm áp tình thân. Ngày nay, giữa muôn vàn món ăn hiện đại, mắm ruốc kho quẹt vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng người Việt. Nó không chỉ là món ăn mà còn là một phần của ký ức, của văn hóa, của hồn quê – thứ hương vị không thể phai mờ. \ 1. Mắm ruốc kho quẹt – Món ăn từ gian khó trở thành “đặc sản cảm xúc” 1.1. Món ăn của tiết kiệm, yêu thương Vào những năm tháng gian khó, khi điều kiện kinh tế còn eo hẹp, bữa cơm chỉ đơn giản là cơm trắng ăn với rau luộc, nhưng một chén mắm ruốc kho quẹt lại đủ khiến cả nhà thấy ngon miệng. Không cần nguyên liệu cầu kỳ, chỉ cần chút mắm ru...
Đọc thêm
Hình ảnh
  Tiếng gọi của làng chài – từ mùi mắm nồng nàn đầu ngõ Hồi nhỏ, tôi sống trong một xóm nhỏ ven biển, nơi mà sáng nghe tiếng sóng là biết trời đã sáng, trưa nắng thì nghe tiếng dao thớt lóc cóc từ bếp nhà ai đó là biết sắp ăn cơm, còn chiều xuống là mùi mắm từ đầu ngõ đã kịp len lỏi vô từng vạt áo, từng kẽ tóc của đám con nít chạy rong. Ngày đó, mắm không phải là món – mắm là hương vị, là khí trời, là hơi thở của cả cái làng chài nghèo mà nghĩa tình. Tôi nhớ có lần, trời đang mưa lâm râm, tôi vừa lội ruộng về thì nghe tiếng má gọi vọng ra: – Lẹ đi con, cơm chín rồi. Bữa nay có mắm xào sả ớt, cay đậm ăn với cơm nguội là ngon nhứt! Là tôi buông đôi dép lấm lem trước cửa, chạy ào vô, thấy trên mâm chỉ có nồi cơm, tô mắm nhỏ đỏ au, vài miếng dưa leo xắt mỏng mà lòng rộn ràng như vừa được phát bánh. Mắm ngày đó không sang, không bày biện cầu kỳ. Chỉ cần một chén mắm ruốc chưng tóp mỡ, bẻ đôi trái ớt hiểm, vắt miếng tắc vô là cả nhà đã xì xụp, gắp lia lịa. Bữa nào có mắm nêm pha tỏ...
Đọc thêm
Hình ảnh
  Chỉ Một Chén Cơm Chan Mắm, Cả Tuổi Thơ Ừa Về Có những ngày, giữa phố xá đông đúc, bỗng thèm đến cháy lòng… một chén cơm trắng chan mắm. Không cao lương mỹ vị, không cần rau thịt cầu kỳ. Chỉ là chút mắm ruốc hay giọt nước mắm nhỉ thơm nồng, mà đủ khiến lòng xuyến xao. Tôi gọi đó là "món ăn ký ức". Cơm chan mắm – đặc sản của những ngày nghèo mà ấm Tuổi thơ tôi lớn lên giữa vùng quê đầy nắng gió, nơi mỗi buổi trưa hè râm ran tiếng ve, mẹ ngồi bên bếp lửa lách tách, tay đảo đều nồi cơm mới. Bữa cơm nhà nghèo lắm khi chẳng có gì ngoài dĩa rau luộc và chén mắm đặt giữa mâm. Mắm khi thì mắm ruốc dầm ớt, lúc là nước mắm cá cơm pha tỏi đường, vài lát chanh mỏng. Vậy mà ai cũng ăn ngon lành. Cơm trắng thơm dẻo, mắm mặn mòi vị biển, thêm vài cọng rau vườn – ấy là hạnh phúc giản đơn. Những thứ mộc mạc ấy nuôi tôi lớn lên, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nó không chỉ là thức ăn, mà là tình yêu của mẹ, là mồ hôi cha, là cả một miền ký ức. Mắm – linh hồn trong bếp của người Việt Ở q...
Đọc thêm