Gánh Hàng Mắm Và Người Phụ Nữ Quê Cần Mẫn

Có ai đó từng nói, nếu muốn biết một miền quê, hãy ngồi xuống mâm cơm của họ. Ừ thì cũng phải, bởi cái hồn quê không nằm ở chợ lớn, chẳng ở những nhà cao cửa rộng, mà nằm gọn trong cái chén mắm ruốc chan cơm, trong nồi cá kho quẹt cháy cạnh, trong miếng thịt luộc chấm mắm nêm cay xé lưỡi, thơm nức cả bếp nghèo. Và với tôi, quê hương luôn trở về trong ký ức – từ một gánh hàng mắm, và từ bóng dáng lặng thầm của người phụ nữ quê cần mẫn.



Gánh hàng mắm - mùi hương níu chân tuổi thơ

Tôi lớn lên ở một vùng đất nắng cháy của miền Trung – cái xứ mà hễ bước chân ra ngõ là mùi biển, mùi mắm theo gió len lỏi vào từng sợi tóc. Cạnh nhà tôi ngày xưa có bà Tư – người phụ nữ nhỏ thó, đòn gánh kẽo kẹt với hai thúng đầy ắp mắm ruốc, mắm nêm, nước mắm, mắm cá xào sả ớt. Mỗi sáng, bà bưng gánh lên vai, rảo bước ra chợ làng từ khi gà chưa kịp gáy.

Tôi nhớ mãi cái cảnh bà dừng lại trước hiên nhà tôi, giọng the thé mà thân thương:

— "Chị Năm ơi, lấy hũ mắm ruốc hôn? Hôm ni có mắm kho đậm lắm nghe!"

Má tôi lúc nào cũng ngó nghiêng cái thúng của bà Tư rồi thủng thẳng:

— "Lấy cho tui hũ mắm ruốc, bữa nay có mấy trái cà pháo ngoài vườn chín rồi. Trưa ni chắc ăn cơm ba chén."

Mỗi lần như vậy, tôi lại nhón chân ngó vô thúng. Mắm ruốc hồng sậm, thơm nức, mùi nồng mà dễ chịu đến lạ. Còn mắm nêm thì sánh đặc, pha chút tỏi ớt nhìn đã thấy muốn bưng nguyên tô mà húp cơm nguội.

Mâm cơm quê – nơi hương mắm ủ kín tình nhà

Nhà nghèo, không phải bữa nào cũng có thịt cá. Nhưng nhờ có hũ mắm, nhà tôi vẫn đủ đầy theo cách riêng. Bữa cơm đơn giản lắm: nồi cơm trắng, dĩa rau luộc, chén mắm nêm pha tỏi ớt, dằm miếng ớt hiểm cay nồng. Vậy mà cả nhà ăn xì xụp, vui như Tết.

Có lần, tôi nhăn mặt hỏi má:

— “Sao má ăn mắm hoài mà không ngán?”

Má cười hề hề, bẻ nửa trái dưa leo chấm mắm ruốc rồi nói:

— “Mắm là của để dành đó con. Người ta làm thịt cá xong thì hết, còn mắm để hoài vẫn thơm. Má làm mắm này hồi Tết đó, còn thơm lắm nghen…”

Mỗi khi má nói chuyện mắm, má như đang kể chuyện đời mình. Cả thanh xuân gắn bó với chái bếp, với cái nồi đất kho mắm sôi ục ục, với mớ cá cơm phơi ngoài sân, với mùi ruốc giã tay dậy mùi nồng nàn. Mắm là công, là ký ức, là phần đời của má. Và trong cái chén mắm đặt giữa mâm cơm kia, là tình thương má ủ kỹ từng ngày.

Mắm ruốc xào sả ớt – món nghèo mà tình giàu

Trong tất cả các món má làm, tôi nhớ nhất món mắm ruốc xào sả ớt. Cứ mỗi lần mưa dầm dề, má lại lấy hũ mắm ruốc ra, xào với tóp mỡ, đập mấy cây sả đập dập, bằm ít tỏi ớt, nghe mùi là phát thèm liền. Má xào mắm rất khéo, vừa lửa, không cháy cũng không nhão. Mắm xào xong sánh sệt, vàng óng, cay thơm đến nao lòng.

Tôi còn nhớ má hay rầy:

— “Con nít giờ lạ ghê, ăn mắm ruốc mà ghiền luôn.”

Mà thiệt, hồi đó tôi nhỏ xíu mà chấm cơm với mắm ruốc xào là ăn tới ba chén. Ngoài trời mưa lạnh, trong nhà khói bếp mờ mờ, hương mắm quyện lấy nhau, ấm hơn cả chăn bông. Món ăn nghèo nhưng làm đầy ký ức tuổi thơ tôi.

Gánh mắm ngày xưa, gánh cả quê hương

Nhiều năm sau, tôi xa nhà, sống giữa phố thị nhộn nhịp. Cơm có đủ món, nhà có đầy tủ lạnh, nhưng đôi khi thấy thèm đến rưng rức một chén cơm trắng với mắm nêm, một dĩa rau luộc với mắm ruốc. Tôi lục tìm trên mạng, đặt thử vài hũ, nhưng cái mùi mắm xưa – cái mùi má hay chưng sôi nhẹ trong nồi đất, cái hương mắm kho chiều mưa má dọn lên bàn – thì chẳng nơi đâu tìm lại được.

Má mất rồi, gánh mắm của bà Tư cũng không còn rảo quanh làng như thuở trước. Nhưng với tôi, hễ thấy hũ mắm là lại nhớ đến dáng má lom khom rót nước mắm từ chai sành, hay chắt chiu từng muỗng mắm nêm trong bữa cơm chiều. Mùi mắm, hóa ra không chỉ để ăn, mà là để nhớ.

Bữa cơm – và những câu chuyện không lời

Ngày Tết vừa rồi, tôi về quê. Căn bếp cũ vẫn còn đó, chỉ là thiếu tiếng má cười. Tôi lục tủ, tìm thấy hũ mắm ruốc má làm từ năm nào đó, nhãn đã bong, nhưng mắm vẫn còn thơm lạ. Tôi đem ra, chưng lại, nêm ít đường, sả, ớt, bày lên bàn – bữa cơm Tết đầu tiên không có má, mà mùi mắm như đưa má trở về.

Tôi gọi các em tụ lại ăn cơm. Đứa nào cũng gắp mắm ruốc mà mắt đỏ hoe. Em út vừa nhai vừa chặc lưỡi:

— “Mắm má làm đúng thiệt, ăn vô thấy má còn ngồi bên cạnh.”

Chúng tôi ăn, không ai nói gì, mà lòng như đang lắng nghe má kể chuyện xưa. Bữa cơm không cần thịt cá, chỉ cần chút mắm là đủ ấm lòng.



Gửi những người con xa quê…

Nếu ai đó đang sống xa xứ, có lẽ hiểu cảm giác này: có những hôm mệt mỏi, chỉ muốn về nhà ăn một bữa cơm chan nước mắm, nghe tiếng má gọi với vào: “Cơm nguội đó, mắm trên bàn, ăn đi con.” Ừ, mắm – nghe đơn sơ mà thấm đẫm bao nhiêu thương nhớ.

Tôi biết, thời nay người ta thích đồ Tây, nước sốt, gia vị đủ kiểu. Nhưng tôi vẫn tin, đâu đó trong lòng mỗi người Việt, mắm vẫn là một phần gắn bó thiêng liêng. Là mùi của quê, là ký ức của má, là vị của bữa cơm nghèo nhưng chan chứa tình người.

Nên nếu ai đó đang bâng khuâng giữa phố đông, chợt nhớ mùi mắm quê, thì hãy tin rằng: một chén mắm có thể mang cả quê hương quay lại. Chỉ cần mở nắp hũ mắm, nêm một chút vô bữa cơm – là nghe gió biển về, nghe tiếng má gọi, nghe ký ức ùa về ấm áp như chưa từng rời xa.

Ai thèm mắm, nhớ ghé Shopee: shopee.vn/huongtrungfood
Hay vô coi ở: huongtrung.vn nghen.
Má tui cũng hay coi Facebook: facebook.com/nuocmamhuongtrung
để xem tụi nhỏ nấu món gì lạ lạ với mắm.
Còn hết mắm đột xuất thì cứ gọi liền: ☎ 0853721033 – nghe giọng thân quen mà ấm lòng liền.

"Có những thứ không cần rực rỡ mới đáng nhớ. Như chén mắm quê, âm thầm mà sâu đậm – như tình má, mặn mà mà bền lâu."

Nhận xét

Đăng nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Hình ảnh
  Mắm ruốc kho quẹt – Vị yêu thương của bữa cơm nghèo Trong ký ức của bao thế hệ người Việt, đặc biệt là những ai lớn lên ở miền Trung, hình ảnh nồi cơm nóng bên cạnh chén mắm ruốc kho quẹt luôn gợi nhớ đến những ngày tháng khó khăn nhưng đong đầy yêu thương. Khi chẳng có thịt cá, khi gian bếp chỉ còn vài nguyên liệu dân dã, thì mắm ruốc kho quẹt chính là vị cứu tinh, làm tròn đầy bữa ăn giản dị nhưng ấm áp tình thân. Ngày nay, giữa muôn vàn món ăn hiện đại, mắm ruốc kho quẹt vẫn giữ được vị trí đặc biệt trong lòng người Việt. Nó không chỉ là món ăn mà còn là một phần của ký ức, của văn hóa, của hồn quê – thứ hương vị không thể phai mờ. \ 1. Mắm ruốc kho quẹt – Món ăn từ gian khó trở thành “đặc sản cảm xúc” 1.1. Món ăn của tiết kiệm, yêu thương Vào những năm tháng gian khó, khi điều kiện kinh tế còn eo hẹp, bữa cơm chỉ đơn giản là cơm trắng ăn với rau luộc, nhưng một chén mắm ruốc kho quẹt lại đủ khiến cả nhà thấy ngon miệng. Không cần nguyên liệu cầu kỳ, chỉ cần chút mắm ru...
Đọc thêm
Hình ảnh
  Tiếng gọi của làng chài – từ mùi mắm nồng nàn đầu ngõ Hồi nhỏ, tôi sống trong một xóm nhỏ ven biển, nơi mà sáng nghe tiếng sóng là biết trời đã sáng, trưa nắng thì nghe tiếng dao thớt lóc cóc từ bếp nhà ai đó là biết sắp ăn cơm, còn chiều xuống là mùi mắm từ đầu ngõ đã kịp len lỏi vô từng vạt áo, từng kẽ tóc của đám con nít chạy rong. Ngày đó, mắm không phải là món – mắm là hương vị, là khí trời, là hơi thở của cả cái làng chài nghèo mà nghĩa tình. Tôi nhớ có lần, trời đang mưa lâm râm, tôi vừa lội ruộng về thì nghe tiếng má gọi vọng ra: – Lẹ đi con, cơm chín rồi. Bữa nay có mắm xào sả ớt, cay đậm ăn với cơm nguội là ngon nhứt! Là tôi buông đôi dép lấm lem trước cửa, chạy ào vô, thấy trên mâm chỉ có nồi cơm, tô mắm nhỏ đỏ au, vài miếng dưa leo xắt mỏng mà lòng rộn ràng như vừa được phát bánh. Mắm ngày đó không sang, không bày biện cầu kỳ. Chỉ cần một chén mắm ruốc chưng tóp mỡ, bẻ đôi trái ớt hiểm, vắt miếng tắc vô là cả nhà đã xì xụp, gắp lia lịa. Bữa nào có mắm nêm pha tỏ...
Đọc thêm
Hình ảnh
  Chỉ Một Chén Cơm Chan Mắm, Cả Tuổi Thơ Ừa Về Có những ngày, giữa phố xá đông đúc, bỗng thèm đến cháy lòng… một chén cơm trắng chan mắm. Không cao lương mỹ vị, không cần rau thịt cầu kỳ. Chỉ là chút mắm ruốc hay giọt nước mắm nhỉ thơm nồng, mà đủ khiến lòng xuyến xao. Tôi gọi đó là "món ăn ký ức". Cơm chan mắm – đặc sản của những ngày nghèo mà ấm Tuổi thơ tôi lớn lên giữa vùng quê đầy nắng gió, nơi mỗi buổi trưa hè râm ran tiếng ve, mẹ ngồi bên bếp lửa lách tách, tay đảo đều nồi cơm mới. Bữa cơm nhà nghèo lắm khi chẳng có gì ngoài dĩa rau luộc và chén mắm đặt giữa mâm. Mắm khi thì mắm ruốc dầm ớt, lúc là nước mắm cá cơm pha tỏi đường, vài lát chanh mỏng. Vậy mà ai cũng ăn ngon lành. Cơm trắng thơm dẻo, mắm mặn mòi vị biển, thêm vài cọng rau vườn – ấy là hạnh phúc giản đơn. Những thứ mộc mạc ấy nuôi tôi lớn lên, cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nó không chỉ là thức ăn, mà là tình yêu của mẹ, là mồ hôi cha, là cả một miền ký ức. Mắm – linh hồn trong bếp của người Việt Ở q...
Đọc thêm